Ik wil graag een colonie van Camponotus Ligniperda. Ik weet dat dit misschien niet de makkelijkste mierensoort is, omdat ze zich langzaam ontwikkelt in het begin, maar ik ben geduldig en heb de tijd.
Biotoop
Nu heb ik het mezelf direct maar wat moeilijker gemaakt, omdat ik het formicarium/terrarium in een aquarium wil plaatsen en daarnaast het geheel ook nog eens een zo veel mogelijk op zichzelfstaande biotoop wil maken. Met andere woorden ik wil graag een mini-milieu ontwerpen waarbij alle inwoners (dieren + planten) hun eigen functie hebben en zo dus een positieve invloed hebben op hun eigen leefmilieu. Daarnaast wil ik graag dat het biotoop zo veel mogelijk zelfvoorzienend wordt, dus met minimale input van mijzelf.
Dit is wat ik voor ogen heb:
Even voor de beeldvorming, dit paludarium is 1m20 breed, 80 cm diep en 75cm hoog. Het terrarium gedeelte is 92cm breed, 49 cm diep en 50 cm hoog. Een joekel van een setup dus, ik verwacht dat het geheel minimaal zo'n 650kg zal wegen als alles af is. Aangezien de Camponotus grote mieren zijn, en grote afstanden af kunnen leggen in de bosrijke omgeving waar ze normaal gesproken voorkomen, wilde ik ze zoveel mogelijk ruimte geven. Daarnaast ga ik er vanuit dat ze niet zo gek zijn op water, waardoor de kans dat ze ontsnappen in dit ontwerp vrijwel nihil is, ondanks dat het open design.
Invulling grondlagen
Het formicarium wil ik vullen met een laag hydro-korrels, bedekt met een stuk worteldoek. Het idee daarachter is dat ik altijd een 'reserve' heb waar overtollig water in opgevangen kan worden, zodat het nest niet overstroomd en de wortels van mijn planten niet gaan rotten. Boven op het doek wil een een laagje houtskool en een laag cacao vezels storten. Dit schijnt een zeer goede bodem te zijn voor micro-organismen zoals springstaarten, die het afval van de mieren (insecten- en andere voedselresten, en 'mierenmest') verwerken tot voedingsstoffen voor de planten. Daarboven wil ik een mengsel van houtsnippers, potgrond, (fijngeknipte) bladeren, turf, zand en wellicht wat kiezels, zodat ik de bosgrond benader.
Inrichting
Om het terrarium zelf in te richten zal ik uiteraard grote stukken hout en wat stenen plaatsen, ik wil graag wat hoogteverschillen creeëren en daarmee het oppervlak dat ze kunnen bewandelen vergroten. Onderstaande afbeelding is slechts een voorbeeld, aangezien dit stuk hout (bovenop het houtblok) ongeveer 75cm hoog is, maar zoiets heb ik wel in gedachten.
Planten
Ik wil ook gebruik maken van planten die een toegevoegde waarde hebben. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan de Chinese Lenteroos en Oost-Indische kers. Deze planten trekken allebei bladluizen aan, maar zijn relatief sterk en makkelijk te onderhouden. De Camponotus zullen waarschijnlijk binnen no time de bladluizen vinden en deze daarna melken voor hun honingdauw, zodat ze altijd een natuurlijke bron voor suikers hebben. De lenteroos bloeit ( anders dan de naam doet vermoeden ) vrijwel het hele jaar door en houdt in ieder geval zijn bladeren. De Oost-Indische kers is een seizoensplant, maar keert jaarlijks terug.
Naast een voedingsbron, zijn deze planten met een kleurrijke bloemen ook nog eens een verfraaing.
Chinese Lenteroos:
Tegen het hout op wil ik wat moss ( reguleert vochtigheid) en klimop (verstevigd en vergroot oppervlak) laten groeien en verder waarschijnlijk wat andere klim/hangplanten en 'lucht' planten, zoals bijvoorbeeld orchideeën die met hun wortels water uit te lucht halen ipv. de grond. Ik wil niet (te) veel planten die veel water nodig hebben, omdat de Camponotus de voorkeur hebben voor een droger nest dan andere mierensoorten...
Strand
In het ontwerp heb ik ook een 54cm breed 'strand' opgenomen. Dit gedeelte zal ongeveer 5mm onder water staan, uiteraard ligt er een taps toelopende laag zand/steentjes op. Het is dus niet zo dat de mieren hier door heen hoeven waden, maar het geeft ze makkelijke toegang tot het water. Daar kunnen ze drinken, maar ook hun afval dumpen. Ik ga er vanuit dat ze dat uiteindelijk zullen doen in plaats van bijvoorbeeld een begraafplaats te gebruiken. Waarom zouden ze immers hun eigen grond opofferen, als ze een ware rivier voor de deur hebben waar ze alles in kwijt kunnen?
Rivier met baai
Zoals gezegd wil ik het complete terrarium/formicarium omringen met water, zodat ontsnappen een stuk lastiger wordt. Om dat water schoon te houden, sluit ik een externe filterpomp aan die tot 2000 l/u kan pompen. Anders gezegd deze pomp kan ongeveer 4 x de totale hoeveelheid water in het aquarium rondpompen en filteren. Het water zal dus met een redelijke snelheid rondstromen, waardoor het nog onaantrekkelijk wordt voor de mieren om de oversteek te wagen. Aangezien niet alle vissen/schelpdieren die constante stroom even aantrekkelijk zullen vinden, wilde ik aan de voorkant een kleine 'baai' maken, met een kleine grot, waar de dieren die pas 's avonds / 's nachts actief worden zich overdag kunnen terugtrekken. In de baai zal de stroming minder zijn en ik verwacht dat vrijwel alle dieren zich daar zullen ophouden als ze willen relaxen/slapen.
Temperatuur
Ik wil het paladerium graag in mijn studeer- of woonkamer plaatsen, en dus op kamertemperatuur. Overdag zo'n 20-21 graden en 's nachts zo'n 15 graden. Aangezien ik graag Aziatische vissoorten en schelpdieren in het water wil houden, zal het water worden verwarmd tot een constante 24 graden. Dat betekent voor de mieren dat het terrarium aan de wanden warmer zal zijn dan in het midden. Ik ga er vanuit dat ze die eigenschappen zullen gebruiken om dan wel de temperatuur in het nest te regelen, dan wel hun broed te plaatsen op de meest geschikte plekken.
Water bewoners
Voor in het water heb ik gezocht naar vissen en schaal/schelpdieren die niet alleen mooi of kleurrijk zijn, maar elkaar aanvullen en versterken. Laat ik op de bodemlaag beginnen. Om de algen, bodemvuil, plantenresten en dode mieren te lijf te gaan heb ik gekozen voor een combinatie van:
- een algeneter 'Saigon' ( tot 9cm lang)
- 2 soorten garnalen Neocaridina cf. davidi `Blue Dream` & citroen garnaal (max 3 cm)
- zoet water mosselen (filteren tot 10 l/u)
- turrita slak
Bovenstaande dieren zullen allemal zo op hun eigen manier bijdragen aan het schoonhouden van het water.
In de middelste en bovenste laag heb ik de volgende vissen uitgezocht:
dwerg gourami (max 6 cm)
Galaxy rasbora (max 5 cm)
Luipaard danio (max 6 cm)
Deze omnivore vissen eten in de natuur graag muggenlarven en insecten, waardoor ik er vanuit ga dat ze ook een gesneuvelde mier graag zullen verorberen.
Refugems & voedsel kweken
Om de totale hoeveelheid water in het systeem te vergroten, het filteren van het water te vergemakkelijken en om dieren te kunnen kweken, heb ik twee refugems/sumps aan het systeem toegevoegd. Deze zijn middels een slang aan elkaar gekoppeld, waar ook een kraantje zal zitten om het verversen van het water te vergemakkelijken. Door schotten in deze tanks te plaatsen met gaten op verschillende plekken, stuur ik het water op en neer langs poreuze stenen (bedekt met mossen en bacterien die afvalstoffen omzetten in voedingsstoffen,) mosselen (dit zijn natuurlijke filters) en garnalen (die kunnen (grove) etensresten of plantmateriaal opeten. In het refugem kunnen de garnalen zich natuurlijk ook voortplanten en op die manier voor eten voor de vissen en de mieren zorgen. In de slang plaats ik een fijnmazig rooster of een filtermateriaal zoals watten, zodat de garnalen niet naar de tweede tank kunnen.
In de tweede tank wil ik naast nog meer stenen, mosselen en planten ook bijvoorbeeld watervlooien, waterrijders en slakjes toevoegen. Deze zijn alledrie een mooie natuurlijke voedingsbron voor de vissen, maar de (platgedrukte) slakjes en waterrijders kunnen ook als voedsel voor de mieren dienen. In de inlaat van de filterpomp plaats ik nog meer fijnmazig filtermateriaal, zodat de insectjes en slakjes niet in de filters van de filterpomp eindigen.
waterplanten
Om al de voedingstoffen uit het water te halen, schuilplaats te bieden aan de vissen, zuurstof toe te voegen etc. heb ik natuurlijk ook een aantal waterplanten voor ogen. Te weten:
Javamos
Flame moss
Juncus repens
Anubias golden
Cryptocoryne wendtii green
Javavaren
Bucephalandra Suang blue
Bucephalandra Red catherine
Alternanthera reineckii 'Mini'
En tenslotte, Hydrocotyle tripartita
Zoals jullie hopelijk kunnen zien heb ik al flink over het ontwerp nagedacht en behoorlijk lopen puzzelen. Ik denk dat ik de mieren voldoende ruimte en een uitdagend oppervlak kan bieden in dit ontwerp. Ik denk dat de waterdieren me zullen helpen om de populatie in toom te houden (als mieren in het water vallen,) het mierenafval voor me zullen verwerken en de gekweekte dieren als een natuurlijke voedingsbron kunnen dienen.
Winterslaap
Het enige waar ik nog een beetje mee zit is de winterslaap. Aangezien mijn setup minimaal zo'n 650 kilo zal wegen, kan ik de tank niet makkelijk even in de kelder zetten. Daarnaast zal het warme water altijd de temperatuur blijven beïnvloeden.
- Als de mieren in het dode hout hun nest bouwen, in plaats van eronder, zou ik relatief eenvoudig het nest in een aparte (afsluitbare) tank kunnen plaatsen en deze in een koude ruimte neerzetten
- Mochten ze toch vanwege de temperatuurvoordelen een nest in de grond graven (wat ik eigenlijk verwacht) dan ben ik bang dat ik ze jaarlijks de grond uit zal moeten drijven naar een tijdelijk onderkomen, door het terrarium te vullen met water, zodat het nest onderloopt... Ik ga er vanuit dat dat niet goed is voor het stress niveau van de kolonie, maar ik heb nog geen andere oplossing kunnen bedenken.
Voor zover ik het begrepen heb, hebben de mieren met name een winterslaap zodat de konigin zich weer kan 'opladen' voordat ze weer een paar maanden lang eieren moet leggen. En dat het niet kunnen hebben van een winterslaap nadelig is voor de productie van eitjes.
Heeft een van jullie misschien nog goede tips?
Antwoorden op veel gestelde vragen zijn te vinden in de